Փիլիսոփայություն

Պլատոնի և Արիստոտելի հայացքներում ժամանակակից գիտնականները ընդգծում են շատ ընդհանրություններ, բայց Արիստոտելի ուսմունքը էականորեն տարբերվում է Պլատոնից: Պլատոնի լեզվամտածողությունը գեղարվեստական-դիցաբանական էր, իսկ Արիստոտելինը` ձևական-տրամաբանական: Իսկ Սոկրատեսի ուսմունքը դժվար է վերարտադրել, քանի որ նա չի թողել ժառանգություններ: Ըստ Պլատոնի Սոկրատեսը << փիլիսոփայության մարմնացում>> -է: Սոկրատեսը եղել է բազմակողմանի և հանրագիտակ մտածող և դրա համար էլ ստացել է տարբեր մեկնաբանություններ նրա ուսմունքը:

Անտիկ ժամանակներում մարդիկ նույնպես ձգտել են ազատ լինել, բայց նրանցից քչերի մոտ է ստացվել կամ գուցե ես սխալ եմ: Օրինակ այն, որ Արիստոտելը փորձել է լինել ավելի պարզ և ազատ, իսկ Պլատոնը ոչ շատ պարզ և տրամաբանական: Իսկ վաղ ժամանակակից փիլիսոփայության ուսումնասիրական առաջատարներն էին Դեկարտը, Սպինոզան, Լայբնիցը, Լոկը, Բերկլին, Հյումը և Կանտը, չնայած փիլիսոփայությանն ավելի ազդեցիկ հավելումներ են կատարել այդ ժամանակաշրջանի մտածողները, ինչպիսիք են Գալիլեյը, Գասենդին, Ռեյդը, Պասկալը, Նյուտոնը, Ուոլֆը, Մոնթեսքյոն, Մալեբրանխեն, Բեյլը, Սմիթը և Ժան դ'Ալեմբերը։ Ժան Ժակ Ռուսոն կարևոր դեր էր խաղում լուսավորության դեմ շարժման նախաձեռնության ժամանակ։ Վաղ ժամանակակից շրջանի մոտավոր ավարտը հաճախ նշվում է Կանտի համակարգված փորձերով սահմանել մետաֆիզիկան, արդարացնել գիտելիքները և համաձայնեցնել այս երկուսը բարոյականությամբ ու ազատությամբ։